چه کنیم که در حین انجام گناه به یاد خدا بیافتیم و در دام شیطان گرفتار نشویم؟
پرسش:
چه کنیم که در حین انجام گناه به یاد خدا بیافتیم و در دام شیطان گرفتار نشویم؟
پاسخ:
متناسب با هر گناه راه های متعددی وجود دارد که انسان خود را از گناه دور سازد.
نکته :
الف: دوری از گناه، نیاز به تمرین و
ممارست دارد که خوشبختانه چون جوانان در آستانه زندگی هستند و فطرت پاکشان هنوز
آلوده نشده است بسیار راحت تر از میانسالان یا سال خوردگان قادر به ترک گناهان
هستند.
ب: نکته مهم دیگر این که انسان خود زمینه ساز گناه نشود. مثلاً برخی
کارهای مکروه یا حلال انسان را رفته رفته به ارتکاب گناه می کشاند و انجام گناهان
صغیره انسان را مستعد گناه هان کبیره می گرداند. مانند دوستی با افراد ناباب، قرار
گرفتن در مکان های آلوده، سستی در نماز و عبادات و ...
ج: آن چه مقاومت ما را
در برابر گناهان افزایش می دهند، عوامل مختلفی هستند که در کنار هم کارایی بیشتری
دارند در زیر به برخی از آن ها اشاره می کنیم.
1. نهادینه کردن شناخت و باور
های دینی:
بنیادی ترین روش برای کاهش زمینه های انحراف فکری و عملی،گسترش زمینه های
شناخت معارف الهی و درونی سازی باور های مذهبی است. چرا که مذهب و خداپرستی در آینه
ی فطرت انسان، نقش بسته و کمال جویی در نهاد انسان نهفته است.(1)
لذا هیچ عاملی به اندازه ایمان دینی قادر به کنترل و مهار نفس در جوانی نیست. اگر
تحمل محرومیتی از روی اعتقاد و میل و رغبت باشد، ایجاد عوارض روانی نمی کند.
2.
حضور در مکان های مذهبی:
حضور در مساجد، حرم معصومین و بهره گیری از برنامه های
سازنده و روح بخش مذهبی، جوان را با خدا مأنوس می سازد و به زیور خوبی ها و زیبایی
ها آراسته و در برابر انحرافات ایمن می کند.
3. مطالعه کتاب های سازنده:
ممکن
است برخی جوانان به دلیل تبلیغات رسانه های گروهی، نسبت به آگاهی از مسائل دینی
احساس بی نیازی کنند و انگیزه ای برای مطالعه نداشته باشند. ولی خیلی از انحرافات،
از ضعف باور های دینی و شک و تردید در اصول اعتقادی ناشی می شود که این مهم با
مطالعه کتب مفید و سازنده فکری و اعتقادی قابل جبران است.
4. انتخاب دوستان خوب
و شایسته:
گاه دیده می شود که همه عوامل تربیتی برای یک جوان فراهم بوده، ولی رفت و
آمد با دوستان ناباب، او را منحرف کرده و از هدایت و رشد باز داشته است. در دوره
جوانی، اثر پذیری از همسالان از هر کس دیگر حتی خانواده، و معلم بیشتر است و به
همین علت خطر دوستی های نامناسب در این دوران بسیار بیشتر و آثار و عواقبش وخیم تر
است،(2) لذا جوان می تواند با استفاده از تجارب و
رهنمود های پدر و مادر، دوستانی خوب و شایسته برای خود انتخاب کند.
5. استفاده
صحیح از اوقات فراغت:
بیکاری، تنهایی، عدم تحرک و فعالیت، نداشتن سرگرمی هایی که
توجه و علاقه جوان را به خود جلب کند، از عوامل ایجاد انحراف و بزهکاری در جوان
است. در این سنین بدن از انرژی زیادی برخوردار است که باید به گونه ای سالم مصرف
شود، و در درون انباشته نگردد. ورزش، کوه نوردی، اشتغال به باغبانی، کارهای هنری،و
سرگرمی های علمی، در این دوران بسیار مفیدند. .(3)
6. اجتناب از پرخوری:
پرخوری و زیاده روی
در استفاده از غذاهای مقوی و پرانرژی، استفاده از غذاهای محرک، خواب و استراحت بیش
از حد، برخورداری از رفاه و راحتی زیاد از جمله عواملی هستند که نیروهای اضافی را
در بدن جوان انباشته می کنند، و زمینه را برای تحریکات مداوم جنسی فراهم می
سازد.(4) بنابر این شایسته است که یک جوان برای کاهش
زمینه های انحراف، در خور و خواب نیز جانب اعتدال را رعایت کند.
7. عبادت و
خضوع در برابر خالق:
جوانی که در برابر عظمت خداوند سر تعظیم فرود می آورد و با ذکر
اسماء حق و تفکر و اندیشه در مفهوم آن، حقیقت خویش را به نور آن ذکر می آراید، تا
حد زیادی خود را از انحرافات مصون نگاه می دارد چرا که خداوند می فرماید: اقم الصلاه ان الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر و لذکر الله اکبر...(5) نماز را به پا دار که نماز انسان را از
زشتی ها و گناه باز می دارد و یاد خدا بزرگتر است.
8. پرهیز از افکار، گفتار و
رفتاری که انسان را به انحراف می کشاند:
مثلا از فکر کردن درباره مسائل جنسی پرهیز
کند، از معاشرت و سخن گفتن با جنس مخالف و چهره های جذاب در جنس موافق حتی المقدور
خود داری کند، از شنیدن، گفتن و خواندن شوخی های رکیک پرهیز کند، در روابط خانوادگی
و میهمانی ها مسأله محرم و نامحرمی را رعایت و از نگاه به فیلم های منحرف کننده، و
از نگاه به نامحرم و حتی مواضع خاص بدن محارم نیز خودداری نماید.
9. مطالعه و
بررسی آثار و عواقب خطرناک انحراف.
10. حضور در جلسات دعا، نیایش و توسل و
تذکر:
چرا که حضرت علی ـ علیه السلام ـ می فرماید: «الدعاء تُرسُ المومن»(6) دعا سپر مومن (از بلایا و انحرافات) است.
توجه به نیازها:
بسیاری از انحرافات انسان در اثر
توجه به نیازهای طبیعی است. مثلا غریزه جنسی یک محرک مهم در وجود هر کسی است که اگر
به درستی و در زمان مناسب ارضا نشود، زمینه پاکی انسان را به شدت تهدید می کند.
بهترین راه برای جلوگیری از گناهان مربوط به این مسأله ازدواج می باشد گرچه درصورت
فراهم نبودن زمینه های ارضاء این غریزه راه هایی برای کنترل آن وجود دارد.
در
پایان:
برای زمانی که انسان در آستانه گناه وجود دارد
لازم است توجه شود که گناهان مختلف تفصیل های متفاوتی دارند.
برخی از اشتباهات مثل عصبانیت بی موردجهت کنترل راهکارهایی دارند مثل این که وقتی
می بینند اگربحث ادامه یابد حتما به خشونت کشیده می شود از ادامه بحث پرهیز کنند و
یا اگر عصبانی شده اند و در حال ایستاده هستند بنشینند ولی بعضی از معاصی باید از
در آستانه انجام قرار گرفتن آن پرهیز کنند مثل خلوت زن و مرد نامحرم در جایی که هیچ
رفت و آمدی نیست چون حتما فرد سوم آن ها شیطان خواهد بود و این خلوت به نحوی است که
حتی افراد با تقوا را هم می تواند به زانو در آورد. یعنی از گناهانی است که جدای از
این که این گونه خلوت گناه است حصار تقوا را درهم می شکند و باعث ارتکاب گناهان
بعدی می شود بنابر این ازاین گونه رفتار ها و زمینه ها باید پرهیز کرد، چون نتیجه
آن ها نوعا گناه خواهد بود مگر این که ایمان خیلی قوی باشد و انسان از شر شیطان و
هوای نفس خویش به خداوند متعال پناه ببرد
در واقع یادآوری حضور خداوند و گفتن
ذکر، راه حل بسیار خوبی برای کنترل خود و پیشگیری از ابتلا به گناه و انحراف است.
پاورقی:
1. روم، 30.2. راهنمایی پدران و مادران، محمد علی سعادت، ج1، چ 5، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1374، ص 95.
3. راهنمایی پدران و مادران، سادات، محمد علی، ص 90 - 93.
4. همان، ص 93.
5. عنکبوت، 45.
6. کلینی، اصول کافی، چاپ مکتبه الصدوق، تهران. ج4، ص 214.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر :
1-خانواده و مسائل نوجوان و جوان ، علی قائمی ، شفق ، 1370
2-گناه و ناهنجاری ، عوامل و زمینه های آن ، سید مجید حسنی ، ج1 ، دارالغدیر ، قم ، 1379
3-مسائل نوجوانان و جوانان ، محمد خدایاری فرد ، تهران ، انجمن اولیاء و مربیان ، 1372
4-فصلنامه صباح ، مرکز مطالعات حوزه علمیه ، ش 6-5 ، مقاله محمد صادق شجاعی ، ص 38 - 41
5-تبیان
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=178554
6-سایت استاد شیخ حسین انصاریان