چرا بعضی ها ادعا میکنند که انقلاب اسلامی مانع پیشرفت همه جانبه زنان شده است ؟
پرسش:
چرا بعضی ها ادعا میکنند که انقلاب اسلامی مانع پیشرفت همه جانبه زنان شده است ؟
پاسخ:
زنان در طول 2500 سال مظلومیتی را بردوش میکشیدند که انقلاب اسلامی
به ثمر نشست و با اعتماد به نفسی که به آنان بخشید موجب شد تا متوجّه خویشتن خویش
شوند و آنان را قادر ساخت تا با حفظ اصول و ارزشهای خود در عرصههای گوناگون حضور
فعال و پویا داشته باشند. در همین راستا توجّه به نکات زیر ضروری است.
1. شریعت
اسلامی هرگونه مشارکتی را که برای مردان قائل شده است برای زنان قائل نشده است و در
اسلام محدودیتهایی برای زنان وجود دارد. که این محدودیت ها به دلیل تفاوت های جسمی
و روحی مردان و زنان است. پس هر چند که اسلام در عرصههای مهمی زنان را مشارکت داده
است لکن در مواردی مانند رهبری، مدیریتهای کلان، قضاوت و... به دلیل توانائی های
جسمی و روحی زنان محدودیت هایی قرار داده شده است. و طبق فرمایش مقام معظم رهبری
«در بعضی از مشاغل منع اسلامی برای زنان وجود دارد.»(1)
باید متذکر شد که محدودیت زنان در برخی
مناصب در فقه اسلامی براساس مصالح و شرایط زنان بوده است شاید بتوان علّت برخی از
محدودیتهای حضور و مشارکت اجتماعی زنان را بدین شرح ذیل دانست:
الف: پرهیز از
اختلاط به عنوان پیش زمینة تبهکاری و فساد و روابط جنسی.
ب: تأکید بر نقش اساسی
مادران در تربیت کودکان و حفظ کانون گرم خانواده و....
ج: توجه به توانائی های
جسمی و روحی زنان و تحمیل نکردن مسئولیت هایی که در توان آنان نیست.
2. امام
خمینی (ره) دربارة زنان و حق دخالتشان در امور سرنوشت خودشان چنین
میفرمایند:
«ما میخواهیم زن به مقام والای انسانیت برسد. زن باید در سرنوشت
خودش دخالت داشته باشد».(2)
همچنین امام خمینی (ره)
میفرمایند:
«از حقوق انسان، تفاوتی بین زن و مرد نیست. زیرا که هر دو انسانند و
زن حق دخالت در سرنوشت خویش را همچون مرد دارد. بله در بعضی از موارد تفاوتهایی
بین زن و مرد وجود دارد که به حیثیت انسانی آنها ارتباط ندارد».(3)
و نقش زنان در
حکومت اسلامی چگونه خواهد بود امام خمینی(ره) میفرمایند: «زنان همچون مردان در
ساختن جامعه اسلامی فردا شرکت دارند آنان از حق رأی دادن و رأی گرفتن
برخوردارند.... ما همهگونه آزادی را به زن خواهیم داد، البتّه جلوی فساد را
میگیریم ...»(4) . «در نظام اسلامی، زن همان حقوقی را دارد که
مرد دارد، حق تحصیل، حق کار، حق مالکیت، حق رأی دادن، حق رأی گرفتن، در تمام جهاتی
که مرد حق دارد، زن هم حق دارد».(5) «زن باید در مقدرات اساسی مملکت دخالت
کند»(6)
علاوه بر موارد فوق نمونة عملی که حضرت
امام مشارکت زنان را در عرصة سیاست قبول دارد این بود که. در تنها هیأتی که حضرت
امام به خارج از کشور اعزام کردند (در ماجرای نامه به گورباچف و اعزام هیأت به
شوروی سابق)، یکی از دو سفیر اصلی ایشان خانم بود.(7)
3ـ جایگاه زن در قانون اساسی: دلیل دوّم
ما استناد به قانون اساسی کشور میباشد و میدانیم که تدوین کنندگان قانون اساسی
جمهوری اسلامی عمدتاً از علما و فقها بودند که بر پایه مبانی اسلام به تدوین قانون
اساسی پرداخته اند.
الف: اصل سوّم، دولت را موظف به «تامین حقوق همه
جانبه افراد از زن و مرد و ایجاد امنیت قضایی عادلانه برای همه و تساوی عموم در
بربر قانون» میکند.
ب: اصل هشتم به برابری زن و مرد در امر به معروف و نهی از
منکر اشاره میکند.
ج: اصل دهم به خانواده اختصاص یافته، سه مسئله را مود تأکید
قرار داده است.
د: اصل بیستم مقرر میدارد: «همه افراد ملّت اعم از زن و مرد
یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همة حقوق انسانی، سیاسی اقتصادی، اجتماعی و
فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند».
چ: اصل بیست و یکم، پنج وظیفه برای
دولت مشخص کرده میگوید: «دولت موظف است حقوق زن را در تمامی جهات با رعایت موازین
اسلامی تضمین نماید و اموری را به انجام برساند.»
با نگاه به این اصول و سایر
اصول قانون اساسی، جایگاه رفیع زنان در جامعة اسلامی روشن میشود.
4ـ زنان و
مشارکت آنان در عرصههای مختلف: دلیل چهارم اینکه زنها همانند مردها در کشور ما
در همة امور مشارکت دارند. زنها در کشور ما در انتخابات مختلف حق شرکت دارند،
بهعنوان مثال میتوانند به قوة مقننه راه پیدا کنند، زنها امکان تحصیلات عالیه در
کشور دارند طبق آمار و ارقام، بیش از 50 در صد تحصیل کنندگان دوره عالی آموزش،
زنها هستند و در رشتههای مختلف مشغول تحصیل میباشند. در حالی که قبل از انقلاب
تنها 12 درصد دانشجو این کشور، دختر بودند. روزنامة گاردین در این رابطه
مینویسد:
«پس از پیروزی انقلاب اسلامی شمار زنان شاغل در ایران و همچنین
بانوان فعال در مراکز و مؤسسات آموزش عالی کشور افزایش یافته است. بالای 40 درصد از
دانشجویان ایرانی را بانوان تشکیل میدهند، در حالی که قبل از انقلاب تنها 12 درصد
دانشجویان این کشور دختر بودند».(8)
در کشور ما پست مشاورت ریاست جمهوری در
امور زنان از سال 1370 ایجاد شد. زنها در کشور ما به عنوان معاونت و مشاور رئیس
جمهوری در نهادهای مختلف منصوب شدند. علاوه بر این در حال حاضر در کشور چند مجموعه
علمی تخصصی زنان وجود دارد.(9) و همچنین در کشو ما شورای فرهنگی، اجتماعی
زنان تشکیل شد.
بنابراین حکومت اسلامی هیچگاه مانع مشارکت زنان در جامعه اسلامی
نبوده مگر در اموری که محدودیتی از جانب شریعت و فقه اسلامی وجود داشته باشد. و
رهبران انقلاب و نظام جمهوری اسلامی همیشه تلاش کرده اند که بانوان اسلامی در کشور
ما جایگاه حقیقی و اصلی خود را در عرصههای مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی
بهدست بیاورند و همیشه خواهان این بوده اند که منزلت و حقوق پایمال شده زنان را
اعاده کنند، زیرا زنان همانند مردان در اندیشه اسلامی دارای حقوقی میباشند که باید
از این حقوق بهرهمند باشند.
پاورقی:
1. خامنهای، سید علی، زن از دیدگاه مقام معظم رهبری،
انتشارات نوادر، 1378، ص 21.
2. ـ صحیفة نور، ج 5، ص 153.
3. ـ همان، ج 3، ص
49.
4. ـ همان، ج 4، ص 259.
5. ـ همان، ج 4، ص 34.
6. ـ همان، ج 5، ص
153.
7. ـ مجلّه پیام زن، سال هشتم، شمارة هفتم، شمارة هفتم، شمارة پیاپی: 91،
مهر 1378، (ویژه یکصدمین سال ولادت امام خمینی (ره)، ص 136.
8. ـ همان، ص
177.
9. ـ همان، ص 176.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر :
1-زن از دیدگاه امام خمینی (ره) ، نهضت زنان مسلمان ، چاپ اول ، 17 شهریور 1360
2-زن از دیگاه مقام معظم رهبری خضرت آیت الله خامنه ای ، نشر نوادر ، سال78
3-استاد مرتضی مطهری ، نظام حقوق زن در اسلام ، انتشارات صدرا ، تهران ، چاپ پانزدهم ، تابستان 70
4-زن در آدینه جلال و جمال ، آیت الله جوادی آملی ، مرکز نشر فرهنگی رجاء ، سال 1372
