بر زیارت حضرت معصومه(س) چقدر تاکید شده؟ و آیا این رسم ما ایرانیان که ابتدا به زیارت حضرت معصومه(س) میرویم بعد به زیارت امام رضا(ع) دارای منشاء روایی است .و آیا تاثیری در قبولی زیارت دارد؟

پرسش:

بر زیارت حضرت معصومه(س) چقدر تاکید شده؟ و آیا این رسم ما ایرانیان که ابتدا به زیارت حضرت معصومه(س) میرویم بعد به زیارت امام رضا(ع) دارای منشاء روایی است .و آیا تاثیری در قبولی زیارت دارد؟

پاسخ:

از نکات شایان دقت در مورد حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ این است که بعد از زیارت چهارده معصوم ـ علیهم السلام ـ برای زیارت هیچ‌ یک از انبیاء و اولیاء، در حدّ زیارت حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ تحریص و ترغیب و تشویق نشده است.
در روایات صحیحه از سه معصوم برای زیارت آن حضرت ترغیب و تشویق رسیده است. جالب‌تر این که برخی از این روایات پیش از ولادت آن شفیعة محشر صدور یافته است، و در برخی از آنها تصریح شده که به هنگام صدور آن روایت از حضرت امام صادق ـ علیه السّلام ـ هنوز حضرت موسی بن جعفر، یعنی پدر حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ دیده به جهان نگشوده بود.⁽¹⁾
پاداش زیارت حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ از زبان سه معصوم بهشت تعیین شده و تعبیرات ارزشمندی چون:
1 . اهل بهشت است، امام جواد ـ علیه السّلام ـ : «من زار عَمَّتی بِقُم فَلَهُ الجنّة».⁽²⁾
2 . بهشت از آن اوست، امام رضا ـ علیه السّلام ـ : «مَن زارَها فله الجنّه وهو من اهل الجنّة».⁽³⁾
3 . بهشت بر او واجب است، امام صادق ـ علیه السّلام ـ : «مَنْ زارها وَجَبَتْ لَه الجنّة»⁽⁴⁾
برای زائر آن حضرت از معصومین ـ علیهم السلام ـ رسیده است.
و همچنین برای زیارت آن کریمة اهل بیت ـ علیهم السلام ـ تعبیرات جالبی چون:
1 . معادل بهشت است: امام صادق ـ علیه السّلام ـ : «إنَّ زیارتَها تعادِلُ الجنّة».⁽⁵⁾ پاداش زیارت حضرت معادل با بهشت است.
2 . همچون زیارت امام هشتم علی بن موسی‌ الرضا ـ علیه السّلام ـ است:
الف) امام رضا ـ علیه السّلام ـ : «مَن زار المعصومه بِقُم کَمَن زارنی».⁽⁶⁾ هرکس خواهرم معصومه ـ سلام الله علیها ـ را در قم زیارت کند مثل این است که مرا زیارت کرده باشد، پاداش زیارت آن بانو مثل پاداش زیارت امام معصوم است.
ب) امام رضا ـ علیه السّلام ـ : «هر کس نتواند به زیارت من بیاید برادرم را در «ری» یا خواهرم را در «قم» زیارت کند که همانا ثواب زیارت مرا درمی‌یابد».⁽⁷⁾
همان‌طور که ملاحظه می‌شود در میان این احادیث (دو حدیث آخر) زیارت حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ همسنگ و قرین زیارت امام رضا ـ علیه السّلام ـ دانسته شده است و ما در کتب احادیث به چنین حدیثی که امام رضا ـ علیه السّلام ـ فرموده باشد: (زائرین من قبل از زیارت من به زیارت خواهرم در قم مشرف شوند) برخورد نکردیم. نهایتاً آنچه که هست بر زیارت ایشان تأکید شده و همچون زیارت خود امام رضا ـ علیه السّلام ـ دانسته شده است. به نظر می رسد مردم با توجه به آداب و رسوم عرفی و اجتماعی خود تصور می کنند که اگر قبل از زیارت امام رضا(ع) به زیارت خواهر شان حضرت معصومه(س) بروند، دل امام رضا شاد می شود و به خاطر این احترام زود تر حاجت روا می شوند. کم کم این تفکر احترام آمیز عرفی جا افتاده و برخی تصور کرده اند که دستور معصومین است. در منابع ما چنین روایتی نیست. بنابراین اگر کسی به خاطر خشنودی امام رضا(ع) و برای اینکه زودتر حاجت روا شود، به زیارت حضرت معصومه برود و سپس به زیات امام رضا(ع) مشرف شود، بهتر است ولی باید بداند که هیچ سفارشی از امامان معصوم در این رابطه وجود ندارد.

---

پاورقی:

1. طباطبائی بروجردی، حسین، جامع احادیث الشیعه، قم، مطبعه العلیمه، ج 12، ص 617.
2. قمی، محمد بن قولویه، کامل الزیارات، بیروت، دارالسرور، چاپ اول، 1418 هـ. . ق، ص 536.
3. شوشتری، قاضی نورالله، مجالس‌المؤمنین، انتشارات کتابفروشی اسلامیه، 1375 هـ .ق، ج 1، ص 83، ابن بابویه قمی، عیون‌اخبار الرضا، نجف، مطبعه الحیدریه، 1390 هـ .ق، ج 2، ص 271.
4. قمی، حسن بن محمد، کتاب تاریخ قم، ترجمه حسن بن علی قمی، تهران، مطبعه مجلس، ص 215-214.
5. تاریخ قم، همان مدرک، و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ج 60، ص 216.
6. محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1375 هـ . ق، ج 5، ص 35.
7. مهدی‌پور، علی‌اکبر، کریمة اهل بیت، قم، نشر حاذق، 1415 هـ . ق، ص133. به نقل از زبدة التصانیف،‌ج 6، ص 159، حیدر خوانساری.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر :

1-کامل الزیارات ، نویسنده : ابن قولویه قمی

2-حضرت معصومه فاطمه دوم ، نویسنده : محمد مهدی اشتهاردی

3-ودیعه آل محمد (ص) ، نویسنده : محمد صادق انصاری قمی

4- کریمه اهل بیت ، نویسنده :علی کبر مهدی پور