گریه سریع در مصائب اهل بیت و بالخصوص سیدالشهدا نشانه خوبی بر ایمان و تعالی روح دارد؟
پرسش:
گریه سریع در مصائب اهل بیت و بالخصوص سیدالشهدا نشانه خوبی بر ایمان و تعالی روح دارد؟
پاسخ:
خداوند هر انسانی را به طور فطری رقیق القلب آفریده است ،به طوری که از در
برابر مصایبی که برایش پیش می آید و یا حتی در برابر مصیبت و ناراحتی
دیگران ناراحت می شود. اگر کسی بر خلاف این گرایش فطری خود باشد، شایسته
نام انسانیت نیست.
پیامبر عظیم الشان اسلام در اعتراض اصحاب در رابطه با گریه حضرت در رابطه با مصیبتی که وارد شده بود فرمودند:
«گریه رحمت است که خدا آن را در دل بندگانش قرار داده ، خداوند به بندگانى که داراى ترحم هستند، رحم مىکند». (1)
بنا بر این اصل گریه در اسلام مورد تایید است. رحمتی از جانب خداوند نسبت
به بندگانش می باشد. مرحوم شهید ثانی در این باره می فرمایند: «گریه یک
طبیعت است در بشر، و امری جبلى و فطری انسانى می باشد». (2)یکی از علائم
رقت قلب گریه است. امیر المومنین علیه السلام فرمود : مَا جَفَّتِ
الدُّمُوعُ إِلَّا لِقَسْوَةِ الْقُلُوبِ وَ مَا قَسَتِ الْقُلُوبُ إِلَّا
لِکَثْرَةِ الذُّنُوبِ؛ (3) اشک ها خشک نمی گردد مگر به واسطه رقت قلب، و
قلب ها قساوت پیدا نمی کند مگر به واسطه کثرت گناهان.
اولین گام در مسیر حرکت به سوی خدا و نزدیکی به او، ایمان به خداوند است. در رابطه با ایمان به دو نکته اساسی باید توجه نمود :
1-شناخت و معرفت خداوند
2- عمل به این شناخت و معرفت، چرا که تنها ایمان و شناخت به خداوند کافی
نیست، بلکه لازمه شناخت و معرفت به خداوند عمل صالح و ترک محرمات می باشد.
بنا بر این می توان گفت که پایه و اساس هر کاری بر پایه معرفت و شناخت
خداوند پایه گذاری شده است.امام صادق علیه السّلام در این باره می فرمایند:
کسى که بدون بصیرت و دانائى، به کارى دست می زند، مانند مسافرى است که در
بیراهه می رود. هر قدر بر سرعت سیر خود می افزاید ،به همان نسبت از جادّه
دورتر مىشود.(4)
در روایات بر این نکته تاکید شده که هر کاری که انسان انجام می دهد، باید
از روی بصیرت و آگاهی باشد. کاری ارزشمند است که از روی بصیرت صورت گرفته
باشد. کاری که از روی بصیرت نباشد، نتیجه مطلوب از آن گرفته نمی شود . چه
بسا دارای ضرر و آثار زیانباری نیز باشد. پس نکته ای که انسان باید، در
رابطه با گریه و دیگر کارهایی که انجام می دهد، اعم از واجبات و ترک
محرمات؛ به آن توجه داشته باشد ،این است که گریه از روی بصیرت و آگاهی
باشد.
در زندگی سعی کنید که بصیرت و آگاهی را در خود ایجاد کنید و گرنه گریه ای
که بدون بصیرت و آگاهی باشد ،چندان فایده ای به حال انسان ندارد .شاید
بتوان گفت که این راهکار یکی از اساسی ترین راهکایی است که انسان به واسطه
آن به درون خود نگاه کند تا متوجه شود که چه میزان گریه به حال او سودمند
واقع شده ، تا چه اندازه او را در عمل به واجبات و ترک محرمات کمک نموده
است.
در مصائب اهل بیت آنچه بیش از همه مفید است ، بصیرت و آگاهی نسبت به هدف و
راه ائمه است که الحمد لله بصیرت و آگاهی در شما وجود دارد. برای دل ادبار
و اقبال وجود دارد. اقبال و ادبار از جمله موضوعاتی است که در روایات نیز
به آن توجه شده ،اقبال و ادبار ، تغییر حالات و دگرگونی دل است، به این
معنی که گاهی یک حالت خوشی به انسان دست می دهد و گاهی این گونه نیست. امام
علی(ع) بر پذیرش این واقعیت تأکید نمود و فرمود:
"دل گاهی میل دارد و گاهی میل ندارد (اقبال و ادبار). هر گاه حال خوشی
داشتید، نافله را هم بخوانید . هر گاه می بینید میل ندارید، به واجبات
اکتفا کنید". (5)
معنای سخن فوق آن است که باید حالات روح را ملاحظه کرد. از هر گونه اکراه و
اجبار و تحمیل اجتناب ورزید. دلیلش را حضرت جای دیگر بیان می کنند : "إنّ
القلب إذا أکره عمی؛ دل اگر مورد اجبار قرار گیرد، نابینا می شود".
(6)معنای سخن این است که نباید دل را به کاری وا داشت که الان میل و رغبتی
به آن ندارد. اگر خود را مجبور به کاری کنید، سرانجام بعد از مدتی از آن
خسته شده و آن را ترک می کنید .بنابر این اگر گاهی در مصائب اهل بیت حال
گریه نداشتید ،خود را به تباکی بزنید( یعنی حالت گریه به خود بگیرید)
به این نکات حتما توجه داشته باشید:
1-اصل گریه مورد تأیید اسلام است . یکی از علائم رقت قلب می باشد. گریه بر
مصائب اهل بیت دارای اجر و پاداش بزرگی است. گرچه گریه به خاطر خصوصیات
روحی شما باشد، این حالت و رقت قلب، لطفی از جانب خداوند است. بنا بر این
نگران این موضوع نباشید ،چرا که بالاخره برای مصائب و دوستی اهل بیت گریه
می کنید . این را قدر بدانید و آن را در خود حفظ کنید.
2- اساس همه اعمال انسان ، باید بر اساس بصیرت و آگاهی صورت گیرد . در
رابطه با گریه بر اهل بیت آنچه مهم است ،بصیرت و آگاهی نسبت به راه و هدف
ائمه است و گرنه گریه بر اهل بیت بدون معرفت چندان فایده ای ندارد. سعی
کنید معرفت را هر چه بیش تر در خود به وجود آورید.
3- یکی از راه های تشخیص برای اینکه ببینید چقدر گریه به حال شما سودمند
بوده، این است که ببیند تا چه اندازه گریه در اعمال و رفتار روزانه شما
تأثیر گذار بوده است.
4-اینکه در حرم سید الشهدا نتوانسته اید گریه کنید ،جای نگرانی ندارد. کم
نبوده اند افرادی مانند شما که در مواجه شدن با حرم اهل بیت نتوانسته اند
گریه کنند. این چندان مهم نیست، چرا که مهم گریه بر اهل بیت نیست، بلکه
شناخت راه اهل بیت است که امیدوار هستیم خداوند به همه ما معرفت و شناخت
را عطا کند و ما را از دوستداران اهل بیت قرار دهد.
پی نوشت ها:
1. مخبر دزفولی، ارمغان شهید ، ترجمه کتاب مسکن الفواد ، قم ، جامعه مدرسین، 1375ه ش، چاپ سوم، ص87
2. همان ، ص91
3. شیخ حر عاملى، وسائل الشیعة، مؤسسه آل البیت علیهمالسلام قم، 1409 هجرى قمرى، ج 16 ،ص 45.
4. فلسفی ، الحدیث ، تهران ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1368هش، ج3، ص 235 .
5. نهج البلاغه، قصار 184.
6.همان، قصار 304.
