آیا قضیه برگرداندن آب به آب توسط حضرت عباس صحت دارد و چه کسی در آن لحظه ایشان را دیده است؟
پرسش :
آیا قضیه برگرداندن آب به آب توسط حضرت عباس(ع) صحت دارد و چه کسی در آن لحظه ایشان را دیده است؟
پاسخ :
در منابع و نوشته های متاخران موضوع سقایی عباس بن علی به شکل پر رنگی
مطرح گشته است ،همین طور مسئله آب نخوردن حضرت ابوالفضل العباس. مرحوم شیخ
عباس قمی نیز آن را نقل نموده اند. اما می توان منشا آن را گفتار مرحوم
مجلسی دانست که می فرمایند:
فی بعض تألیفات أصحابنا أن العباس لما رأى وحدته أتى أخاه و قال یا أخی هل
من رخصة فبکى الحسین بکاء شدیدا ثم قال یا أَخِی أَنْتَ صَاحِبُ لِوَائِی
وَ إِذَا مَضَیْتَ تَفَرَّقَ عَسْکَرِی .فَقَالَ الْعَبَّاسُ قَدْ ضَاقَ
صَدْرِی وَ سَئِمْتُ مِنَ الْحَیَاةِ وَ أُرِیدُ أَنْ أَطْلُبَ ثَأْرِی
مِنْ هَؤُلَاءِ الْمُنَافِقِینَ. َقَالَ الْحُسَیْنُ فَاطْلُبْ
لِهَؤُلَاءِ الْأَطْفَالِ قَلِیلًا مِنَ الْمَاء ؛ .... فلما أراد أن یشرب
غرفة من الماء ذکر عطش الحسین و أهل بیته فرمى الماء و ملأ القربة.
در برخی از تالیفات شیعه است که عباس بن علی هنگامی که تنهایی برادرش
امام حسین (ع)را دید، به ایشان عرض کرد: آیا رخصت میدان رفتن به من می
دهید؟ امام شدید گریست و فرمود: تو پرچمدار لشکر منی. اگر تو بروی، لشکر من
متفرق خواهند شد!
عباس بن علی گفت: سینه ام تنگی می کند و از زندگی سیرم. اجازه دهید انتقام خون های ریخته شده را از این منافقان بستانم.
دراین لحظه امام فرمود: اکنون برای اطفال که تشنه اند، آب بیاور و ...
هنگامی که عباس به آب دسترسی یافت و خواست آب بیاشامد، به یاد تشنگی حسین
افتاد و از نوشیدن آب صرف نظر کرد. (1)
روشن است که مرحوم مجلسی این جریان را به گونه تردید بیان می کند(در کتاب
شیعه است ). اگر این روایت مستند بود، مانند دیگر روایات سند را نیز می
آورد. متاسفانه سند معتبری بر این داده تاریخی یافت نشد.
با مراجعه ای که به متون معتبر اولیه و پیشین داشتیم، این جریان به این شکل
گزارش نشده ،بلکه متفاوت است. در متون اولیه آمده وقتی عباس فراوانی کشته
های یاران امام حسین (ع) را دید، به برادران خود یعنی فرزندان ام البنین
گفت:پیش بروید تا ببینم که برای خدا و رسول او جنگ کردید. پس از آن همراه
با حسین بن علی (ع)به سمت فرات رفتند تا آب بردارند که سپاه عمر بن سعد
مانع آنان شدند. این جا بود که یکی از کوفیان تیری انداخت و به دهان امام
حسین اصابت کرد. امام با دست خود آن تیر را بیرون کشید. خونش را به آسمان
پرتاب کرد و در حق دشمن نفرین کرد. در این وقت دشمن عباس را محاصره و از
امام جدا کردند. عباس یک تنه می جنگید تا زمانی که افتاد. به دلیل جراحات
نتوانست حرکت کند. زید بن ورقاء و حکیم بن طفیل او را کشتند.(2)
اینکه امام به حضرت عباس اجازه میدان رفتن و جنگیدن نداده ،چندان معتبر
نیست . بلکه طبق سند معتبر امام به همراه عباس در مسیر شریعه فرات برای
برداشتن آب رفتند. هر دو بزگوار جنگیدند. عباس در آن مرحله که دشمن او را
از امام جدا کرده بود، به شهادت رسید.
اگر روایت آب نخوردن حضرت معتبر باشد ،مشکلی ندارد، چون برخی حوادث کربلا
توسط لشکریان دشمن نقل شده وممکن است برخی این مطالب را نقل کرده باشند.
پی نوشت ها:
1. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج45، ص 41،ناشر :اسلامیه،مکان چاپ: تهران.
2. ارشاد شیخ مفید ،ج 2 ،ص113انتشارات علمیه اسلامیه،
علی علوی