مناسب ترین زمان برای ازدواج از منظر دین و علم چه زمانی است ؟

پرسش:

مناسب ترین زمان برای ازدواج از منظر دین و علم  چه زمانی است ؟

پاسخ:

مقدّمه:

ازدواج برای دختر و پسر امری است غریزی و فطری. هر زمان این غریزه و فطرت و رشد سنی و عقلی و اجتماعی بیدار شود و دختر و پسر نیاز به ازدواج در درونشان بیدار شود. این زمان ،زمان ازدواج آن شخص می باشد. این نیاز به ازدواج اکثراً بعد از سنّ بلوغ شرعی دختر و پسر می باشد. امّا زمان ظهور این نیاز در افراد متفاوت می باشد. اگر جوانی به «بلوغ جسمی» و «بلوغ عقلی» رسیده باشد آماده ازدواج می باشد. در افراد مؤمن و باهوش این بلوغ جسمی و عقلی زودتر حاصل می شود. پس سنّ ازدواج چیزی است نسبی که در افراد مختلف، جوامع مختلف متفاوت می باشد. در اینجا شرایطی را که یک شخص را به سنّ ازدواج می رساند مطرح می کنیم. که این شرایط باید در هر دختر و پسری باشد تا یک ازدواج موفّق داشته باشد. همچنین باید گفت که تعیین کردن سنّ برای ازدواج و یک نسخه پیچیدن برای همه افراد امری است اشتباه چون هر کسی در سنّی خاص این شرایط را دارا می باشد.

شرایط لازم برای رسیدن به سنّ ازدواج:
1. رشد جسمانی:

 دختر و پسر باید از لحاظ جسمی به بلوغ برسند. یعنی دختر و پسر توانایی جنسی داشته باشند. تحقیقات نشان می دهد دختران در سن 13 تا 14 سالگی اکثراً بلوغ جنسی پیدا می کنند و تمام دختران تا سنّ 17 سالگی بالغ می شوند. و در پسران نیز از سنّ 14 الی 17 سالگی تماماً بلوغ جنسی پیدا می کنند. اولین شرط برای ازدواج همین بلوغ جنسی است که عموماً در دختران در 15 سالگی و در پسران در 16 سالگی حاصل می شود. منظور از بلوغ جنسی این است که اندام های جنسی دختر و پسر آمادگی مسائل زناشویی داشته باشند.⁽¹⁾
به عبارت دیگر بلوغ جنسی عبارتست از خواسته های فیزیولوژیکی و غریزی یک فرد. و ازدواج جوابی است به خواسته ها و هر چه بین این دو سؤال و جواب فاصله بیشتر باشد عقده های روانی بیشتر است.⁽²⁾

2. رشد عقلی:

به یقین زمانی که فردی رشد فکری لازم جهت انتخاب همسر را نیافته است، نمی تواند اقدام به تصمیم برای ازدواج خود بنماید و چه بسا قدرت تشخیص مصلحت یا مفسده در ازدواج با فرد مورد نظر را ندارد،⁽³⁾ رشد فکری پس از بلوغ جسمانی رو به تکامل می رود. پس از بحران های بلوغ، فرد استعدادها، توانائی ها و امکانات محیطی خود را بهتر می شناسد و نسبت به شخصیّت خود بیشتر آگاهی می یابد. در نتیجه تصمیماتش بیشتر از عقل نشأت می گیرد تا احساسات.⁽⁴⁾

3. رشد عاطفی:

رشد عاطفی و احساسی از شرایط لازم برای ازدواج است و دارای محاسن و مزایای زیادی است. از جمله اینکه قدرت محرکه انسان است، عامل اتصال و پیوستگی و تلطیف انسانها و جوامع است، از مهمترین عوامل موفقیّت در زندگی زناشویی است. فرد برخوردار از رشد عاطفی، مهار احساسات منفی و مثبت خود را در دست دارد. او در ابراز خشم و ترس، گریه و شادی، محبّت و غیره در محدوده مورد قبول جامعه عمل می کند، نه همانند یک کودک. رشد عاطفی نیز مانند رشد عقلی به سنّ تقویمی نیست، بلکه به میزان یادگیری، تجارب فرد و از همه مهمتر تعامل عاطفی کودک با والدین و دیگر بزرگسالان آموخته می شود.⁽⁵⁾

4. رشد اجتماعی:

رشد اجتماعی رابطه نزدیکی با رشد عقلی و رشد عاطفی دارد. انسان دارای چهار دنیای اجتماعی است: خانواده، مدرسه، شغل و دوستان که فرد را باید از نظر اجتماعی در آنها مورد ارزیابی و بررسی قرار داد. فردی که از رشد اجتماعی برخوردار است روابط اجتماعی (از جمله رابطه بین زن و شوهر) را بهتر درک می کند، به دیگران احترام می گذارد، حقوق دیگران را محترم می شمارد، نقش، وظایف و مسئولیت های مربوط به خویش را به نحو أحسن انجام می دهد.⁽⁶⁾

5. رشد اخلاقی:

روابط زناشویی همانند هر ارتباط اجتماعی دیگر بین انسان ها با در نظر گرفتن ارزش های اخلاقی و معنوی زن و مرد است که منجر به سعادت و معنویت زندگی آنان می گردد. بسیاری از امور و مسائل زندگی زناشویی در چهارچوب اخلاق و فضایل اخلاقی قابل حلّ است و هر اندازه زن و شوهر متخلّق به اخلاق و رفتار پسندیده مانند صداقت و گذشت، درستی و فداکاری و... باشند زندگی شان از سلامت و آرامش بیشتری برخوردار خواهد بود.⁽⁷⁾
اگر دختر و پسر این شرایط را دارا بودند می توانند ازدواج نمایند. البته باید دانست مناطق، محیط ها، جامعه ها، نسل ها، نژادها، قبیله ها، خانواده ها و افراد (تفاوتهای فردی)، در این زمینه یکسان نیستند، بلکه تفاوت هایی با هم دارند، مثلاً در سرزمین های «گرمسیر» بلوغ جنسی زودتر فرا می رسد تا مناطق «سردسیر». و در محیط های باز و شلوغ که برخورد زن و مرد و دختر و پسر بیشتر است، و در محیط های غیرمذهبی و بی بند و بار که مسائل محرم و نامحرم و حجاب و عفّت کمتر رعایت می شود، بلوغ جنسی زودتر فرا می رسد تا در محیط های مذهبی و پاک و با عفّت و پایبند به قوانین شرعی. و در خانواده های غیرمؤدب و بی فرهنگ که رعایت حفظ مسائل جنسی را نمی کنند و احیاناً بچه ها شاهد مسائل جنسی (کلامی و غیرکلامی) پدر و مادر خود هستند، بلوغ جنسی زودتر فرا می رسد تا خانواده هایی که این مسائل را رعایت می کنند. کمیّت و کیفیّت خوراک و غذا نیز در این موضوع تأثیر دارد. آنهایی که غذای بیشتر و قوی تر می خورند، بلوغ جنسی شان سریعتر است. آنچه که آمار و تحقیقات نشان می دهد، حاکی از آن است که بهترین سن ازدواج برای پسران 19 سال و برای دختران 16 سال می باشد. البته این سن متوسط است ممکن است پسر یا دختری زودتر از این نیاز به همسر داشته باشد، که باید اقدام شود.⁽⁸⁾ در مسأله ازدواج نباید بیشتر به مسائل اقتصادی توجه کرد و ازدواج را به تأخیر انداخت که اگر به تأخیر بیفتد باید شاهد فساد و فحشاء در جامعه بود. جوان اگر هنگام ازدواج نتواند ازدواج نماید تحت فشارهای جنسی و روانی از راه های غیرصحیح خود را ارضاء خواهد کرد. تحقیقات نشان می دهد که اگر جوانان خوب آموزش ببینند هم زندگی لذّت بخشی بعد از ازدواج خواهند داشت و هم فرزندانِ کسانی که در سنین گفته شده ازدواج کنند سالم تر و باهوش تر خواهند بود و در آینده با فاصله سنی کم ارتباط بهتری با فرزندان خود خواهند داشت.⁽⁹⁾
نکته 1:

بهترین زمان برای ازدواج همان اوایل جوانی می باشد که در این سنین اگر بیم گناه و فشار غریزه جنسی وجود داشته باشد، ازدواج واجب است حتی اگر موجب ترک تحصیل می شود⁽¹⁰⁾ (گرچه جمع بین ازدواج و تحصیل عملاً ممکن است) حتی اگر بدانید که دیر ازدواج کردن، موجب به گناه افتادن شما نمی گردد، و ازدواج خللی در تحصیل شما به وجود نمی آورد، تأخیر ازدواج روا نمی باشد و بهتر است که شما به سنت نبوی تأسی جویید و اقدام به ازدواج نمایید.⁽¹¹⁾
نکته 2:

معمولاً ازدواج چندان خللی به تحصیل نخواهد داشت. حتی ازدواج موجب برکت تحصیل نیز می گردد. ضمناً به این نکته نیز توجه داشته باشید که مشکلات بعد از ازدواج طبیعی می باشد و مهم انجام وظیفه می باشد.

---

پاورقی:

1. سن ازدواج دختران، جمعی از مؤلفان، ناشر سفیر صبح، چاپ اول، 1380، ص 165.
2. ازدواج مکتب انسان سازی، شهید پاک نژاد، دکتر سید رضا ،انتشارات اخلاق، چاپ سوم، 1379، صفحه 103.
3. سن ازدواج دختران، همان، ص 166.
4. جوان و تشکیل خانواده، استادان طرح جامع آموزش خانواده، چاپ سوم، 1376، ص 134.
5. همان، ص 135.
6. همان، ص 136.
7. همان، ص 137.
8. جوانان و انتخاب همسر، مظاهری، علی اکبر، قم، انتشارات پارسایان، چاپ 22، 1383، صفحه 28.
9. سن ازدواج دختران، همان، ص 156.
10. رهنمودهایی برای ازدواج جوانان، معاونت تربیتی و فرهنگی مؤسسه امام خمینی(ره)، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1384ش، ص35.
11. همان، ص34.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

1-جوانان و انتخاب همسر ، علی اکبر مظاهری ، انتشارات پارسیان ، چاپ22

2-ازدواج مکتب انسان سازی ، شهید پاک نژاد ، انتشارات اخلاق ، چاپ سوم ، 1379

3-سن ازدواج دختران ، جمعی از مولفان ، نشر سفیر صبلح ، چاپ اول ، 1380