پرسش:
چرا علما باید حکم اعدام عالمی همچون شیخ فضل الله نوری را بدهند؟
پاسخ:
اینکه آیا شیخ فضل الله مجتهد بوده است یا خیر؟ اجمالاً باید بدانیم
که مرحوم شیخ فضل الله نوری بدون هیچ تردیدی مجتهد مسلم و فقیه عالیمقام بوده است.
لذا بجاست که سخن از مقام علمی و فقاهت و اجتهاد شیخ را در لابلای سخنان بزرگان
تاریخ معاصر جستجو کرد. در این میان حتی برخی از دشمنان شیخ نیز به مقام علمی او
معترف بودهاند.
اما در بین دوستداران شیخ شهید، بیش از همه باید به دو استاد
بزرگوار شیخ یعنی «میرزای بزرگ شیرازی» پرچمدار نهضت تنباکو و «میرزا حبیب الله
رشتی» قائم مقام خلف صالح شیخ مرتضی انصاری در کرسی تدریس نجف اشرف اشاره کرد. شیخ
شهید در فقه و اصول پرورش یافتة میرزای شیرازی بود و از «خواص اصحاب» او به شمار
میرفت نقل میکنند، وقتی یکی از اهالی تهران برای حل مسائل شرعی به میرزای شیرازی
رجوع کرد, میرزا گفته بود: «مگر شیخ فضل الله در تهران نیست که به من مراجعه
میکنید؟»(1) هم ایشان در دیگر ملاقات های مردم تهران با
ایشان, میفرمودند «شیخ نوری ما را چگونه نگهداری مینمائید»(2)
مرحوم آیت الله میرزا حبیب الله رشتی نیز
که عمدتاً از اعطای اجازة اجتهاد به دیگران اکراه داشته و نوعاً در این امر احتیاط
زیادی به خرج میداد