اربعین حسینی از کجا سرچشمه گرفت؟
پرسش:
اربعین حسینی از کجا سرچشمه گرفت؟
پاسخ:
امام باقر (علیه السلام) فرمود: اگر مردم مى دانستند که چه فضیلتى در زیارت مرقد امام حسین (علیه السلام) است از شوق زیارت مى مردند. (1)
برای پاسخ گویی به این سوال به دو گونه میتوان پاسخ داد:
نخست، روزی است که اسرای کربلا از شام به مدینه مراجعت کردند. دوم، روزی است که جابر بن عبدالله انصاری ، صحابی پیامبر خدا(ص ) از مدینه به کربلا وارد شد تا قبر حضرت اباعبدالله الحسین(ع ) را زیارت کند. شیخ مفید در«مسار الشیعه» که در ایام موالید و وفیات ائمه اطهار (علیهم السلام) است ، اشاره به روز اربعین کرده و نوشته است : این روزی است که حرم امام حسین(ع )، از شام به سوی مدینه مراجعت کردند. نیز روزی است که جابر بن عبدالله برای زیارت امام حسین(ع ) وارد کربلا شد.
کهن ترین کتاب دعایی مفصل موجود، کتاب «مصباح المتهجّد» شیخ طوسی ازشاگردان شیخ مفید است که ایشان هم همین مطلب را آورده است . شیخ طوسی پس از یاد از این که روز نخست ماه صفر، روز شهادت زید بن علی بن الحسین(ع ) و روز سوم ماه صفر، روز آتش زدن کعبه توسط سپاه شام در سال 64 هجری است ، می نویسد: بیستم ماه صفر(چهل روز پس از حادثه کربلا) روزی است که حرم سید ما اباعبدالله الحسین(ع) از شام به مدینه مراجعت کرد و نیز روزی است که جابر بن عبدالله انصاری ، صحابی رسول خدا(ص ) ازمدینه وارد کربلا شد تا قبر حضرت را زیارت کند. او نخستین کس از مردمان بود که امام حسین(ع ) را زیارت کرد. در چنین روزی زیارت آن حضرت مستحب است و آن زیارت اربعین است(2) . در همانجا آمده است که وقت خواندن زیارت اربعین ، هنگامی است که روز بالا آمده است .
در کتاب «نزهة الزاهد» هم که در قرن ششم هجری تألیف شده ، آمده است : در بیستم این ماه بود که حرم محترم حسین(ع) از شام به مدینه آمدند(3). همین طور در ترجمه فارسی «الفتوح ابن اعثم» و کتاب مصباح کفعمی که از متون دعایی بسیار مهم قرن نهم هجری است این مطلب آمده است(4). برخی استظهار کرده اند که عبارت شیخ مفید و شیخ طوسی ، بر آن است که روز اربعین ، روزی است که اسرا از شام به مقصد مدینه خارج شدند، نه آن که در آن روز به مدینه رسیدند[5]. به هرروی ، زیارت اربعین از زیارت های مورد وثوق امام حسین(ع ) است که از لحاظ معنا و مفهوم قابل توجه است
پاورقی:
1. ثواب الاعمال، ص 319؛ به نقل از کامل الزیارات.
2. مصباح المتهجد، ص 787.
3.نزهة الزاهد، ص 241.
4.الفتوح ابن اعثم ، تصحیح مجد طباطبائی ، ص 916.
5.لؤلؤ و مرجان ، ص 154.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1.سایت فارس http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13950814000606
2.سایت حوزه http://www.hawzah.net/fa/occation/view/70135
