بعد از واقعه عاشورا چه شد؟

پرسش:

بعد از واقعه عاشورا چه شد؟

پاسخ:

پس از شهادت امام حسین ـ علیه السلام ـ عمر بن سعد اهل بیت آن حضرت را در روز یازدهم محرم همراه با سرهای شهدای کربلا به جانب کوفه روانه کرد. «زنان حرم را بر شتران برهنه و بدون پوشش با صورتهای باز در میان دشمنان سوار نمودند و ایشان را مانند اسیران ترک و روم با بدترین و سخت ترین مصیبت ها و غم و اندوه ها به اسیری بردند».⁽¹⁾
حضرت امام سجاد ـ علیه السلام ـ و حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ در کوفه سخنرانی کردند و کوفیان را به خاطر شکستن پیمان و به شهادت رساندن امام حسین ـ علیه السلام ـ سرزنش نمودند. در کوفه اهل بیت امام حسین ـ علیه السلام ـ را به مجلس ابن زیاد بردند و سپس آنها را همراه با سرهای شهدا به سوی شام رهسپار کردند. «ابی مخنف» می نویسد: «آن گاه ابن زیاد سر اباعبدالله و اصحاب او را برای یزید بن معاویه فرستاد و سپس دستور داد زنان و کودکان حسین ـ علیه السلام ـ را مهیای سفر نموده، غل و زنجیر برگردن علی بن حسین ـ علیه السلام ـ نهاده و آنان را به جانب یزید رهسپار کرد».⁽²⁾
«اهل بیت امام حسین ـ علیه السلام ـ را مانند اسیران کفار با صورتهای باز در معرض دید مردم هر شهر و دیار به سوی شام حرکت دادند».⁽³⁾ اسیران کربلا در اواسط ماه ربیع الاول به شام رسیدند. در «کامل بهائی» آمده است: اهل بیت ـ علیه السلام ـ را سه روز پشت دروازه های شام نگه داشتند تا شهر را آذین بندی کنند و نزدیک 500 هزار مرد و زن شامی با دف ها به پیشواز اسیران رفتند»⁽⁴⁾ سپس اهل بیت را به مجلس یزید بردند. «آن گاه اسیران را در حالی که به ریسمان بسته شده بودند به مجلس یزید وارد نمودند»⁽⁵⁾ حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ در شام خطبه ای آتشین خواند. در قسمتی از این خطبه آمده است: «ای یزید هر کید و مکر که داری بکن و هر کوشش که خواهی بنمای به خدا سوگند هرگز نتوانی نام و یاد ما را محو کنی و هرگز ننگ این ستم را از خود نتوانی زدود ...»⁽⁶⁾ امام سجاد ـ علیه السلام ـ نیز در شام سخنرانی کرد. و یزید را به علت کشتن فرزند رسول خدا - صلی الله علیه و آله و سلم - سرزنش کرد آن حضرت فرمود: «... ای مردم منم فرزند مکه و منی منم فرزند زمزم و صفا ... منم فرزند آن که او را به ستم کشتند منم پسر آنکه سرش را از قفا بریدند ... ای یزید چرا عترت پیامبر را کشتی؟ چرا پدرم را از روی ستم به قتل رساندی و زنانش را اسیر نمودی ...».⁽⁷⁾
بعد از مدتی یزید دستور داد اهل بیت را به مدینه بازگردانند. رفتار اهل بیت امام و سخنان پرشور و آگاهی بخش و رسوا کننده حضرت امام سجاد ـ علیه السلام ـ و حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ و سایر اهل بیت سبب شد یزید گناه قتل امام حسین ـ علیه السلام ـ را به ابن زیاد نسبت دهد و او را هر چند ریاکارانه لعنت کند. یزید گاه گاهی حضرت امام سجاد ـ علیه السلام ـ را در مجلس خویش می طلبید و قتل امام حسین ـ علیه السلام ـ را به ابن زیاد نسبت می داد و او را لعنت می کرد و بر این کار اظهار ندامت می کرد و این همه به جهت جلب قلوب عامه و حفظ ملک و سلطنت بود⁽⁸⁾.
حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ بعد از واقعه کربلا حدود یک سال و چند ماه زنده بود. «آن بانو بعد از واقعه کربلا و آن محنت و بلا و رنج شام چندان بگریست تا گیسوانش سفید گردید و دائم الحزن زیست تا به دیگر سرای رخت کشید».⁽⁹⁾ به علت آگاهی بخشی بازماندگان کم کم افکار عمومی جامعه بیدار واز این عمل وحشیانه بیزار گردید و زمینه برای قیام توابین وبعد از آن قیام مختار آماده گشت.

---

پاورقی:

1. سید بن طاوس، لهوف علی قتلی الطفوف، ترجمه عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، دفتر نشر نوید اسلام، چاپ پنجم، 1378، ص154.
2. ابومخنف، اولین مقتل سالار شهیدان، نگارش سید علی محمد موسوی جزایری، نشر بنی الزهراء، چاپ اوّل، 1378، ص373.
3. سید بن طاوس، پیشین، ص203.
4. ابی مخنف، پیشین، ص391، و قمی، عباس، منتهی الامال، ج1، ص784.
5. سید بن طاوس، پیشین، ص211.
6. همان، ص206.
7. قمی، عباس، نفس المهموم، تهران، نشر اسلامیه، 1372، ص451.
8. قمی، عباس، منتهی الامال، قم، مؤسسه انتشارات هجرت، 1412، ج1، ص803.
9. سپهر، عباس قلی خان، ناسخ التواریخ، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1346 هـ .ش، ص569.