پاسخ کده

پاسخ به شبهات با گارانتی

پاسخ کده

پاسخ به شبهات با گارانتی

پرسش:

اوضاع و احوال جامعه اسلامی در زمان امام باقر(ع) چگونه بود؟و ایشان چگونه مبارزات خود را ادامه می دادند؟

پاسخ:

دوران امامت امام باقر ـ علیه السلام ـ از سال 94 هـ . ق تا 114 هـ . ق بود. پیشوای پنجم در دوران امامت خویش با زمامداران و خلفای یاد شده در زیر معاصر بود:
ولید بن عبدالملک (86 هـ . ق ـ 96 هـ . ق)
سلیمان بن عبدالملک (96 هـ . ق ـ 99 هـ . ق)
عمر بن عبدالعزیز (99 هـ . ق ـ 101 هـ . ق)
یزید بن عبدالملک (101 هـ . ق ـ 105 هـ . ق)
هشام بن عبدالملک (105 هـ ق ـ 125 هـ . ق)
این خلفای اموی مذکور به استثنای عمر بن عبد العزیز ـ که شخصی نسبتا دادگر و نسبت به خاندان پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ علاقه مند بود، همگی در ستمگری و استبداد و خود کامگی، دست کمی از نیاکان خود نداشتند و مخصوصا به امام باقر ـ علیه السلام ـ سخت گیری می کردند.(1)
در این دوران دامنه ی فتوحات اسلامی به بالاترین حد خود رسیده بود و ممالک اسلامی، کران تا کران عالم را فرا گرفته بود. از سوی دیگر به سبب فساد دستگاه خلافت، تهاجمات نظامی مسلمانان، دیگر جنبه ی هدایت و دعوت مردم سایر بلاد به اسلام را نداشت، بلکه هدف به دست آوردن غنایم برای خلیفه و فرماندهان سپاه بود.
از طرف دیگر، هر چه دامنه ی فتوحات گسترده تر می شد، حرکت های بیشتری نیز در گوشه و کنار ممالک اسلامی، شکل می گرفت.
مردمی که از ظلم و ستم والیان اموی به جان آمده بودند، قیامهایی را می آفریدند که برخی نظامی و برخی جنبه ی اعتقادی داشت. بدین معنی که می کوشیدند جامعه را با اعتقادات خود مسموم کنند و پایه های ایمان و عقیده ی مسلمانان را متزلزل سازند.
متأسفانه به سبب ضعف اعتقادی حکام اموی و بی توجهی آنان، چنین حرکتهایی به سرعت رو به رشد بود.
بلکه می توان گفت، خود حکومت اموی یکی از عوامل مهم پیدایش چنین اندیشه هایی در جامعه ی اسلامی بود، چنانکه برخی از آنها برای تحکیم پایه های حکومت خود، جبر گرایی و ارجاء را تبلیغ می کردند تا بدین وسیله حکومت مستبد خود را توجیه کنند.
دانش دینی مردم نیز به سبب نوع حکومت امویان از یک سو و شرکت در جنگها و لشکرکشیها از سوی دیگر به شدت، کاهش یافته بود.
در چنین شرایطی، وجود کانونی برای نشر معارف گرانبار اسلام و تبیین احکام دین و تفسیر کتاب خدا به شدت احساس می شد. کانونی که خود از سرچشمه ی زلال معارف دین، سیراب شده باشد و اینک مردم را به سوی نور هدایت راهنمایی نماید.
علاوه بر آن، گویا در عصر امام علی ـ علیه السلام ـ مقام علم و ارزش دانش، هنوز چنان که باید بر مردم روشن نبود. مسلمانان هنوز، قدم از تنگنای حیات مادی بیرون ننهاده و از زلال دانش علوی، جامی ننوشیده بودند و در کنار دریای بیکران وجود علی ـ علیه السلام ـ تشنه لب بودند و جز عده ای معدود، قدر آن گوهر را نمی دانستند. لذا بارها امام علی ـ علیه السلام ـ برای آگاهی و توجه مسلمانان می فرمود:
«سلونی قبل ان تفقدونی».
پیش از آنکه مرا از دست بدهید از من سوال کنید.
«من به راه های آسمان از راه های زمین آشنا ترم»
اما کدام، گوهر شناسی بود که قدر گوهر بداند.
به تدریج، به ویژه از زمان امام باقر ـ علیه السلام ـ مردم کمکم، لذت علوم اهل بیت ـ علیه السلام ـ و معارف اسلامی را درک می کردند.(2) بنابر این پیشوای پنجم طی مدت امامت خود به نشر و اشاعه ی حقایق و معارف الهی پرداخت و مشکلات علمی را تشریح نمود و جنبش علمی دامنه داری به وجود آورد که مقدمات تأسیس یک «دانشگاه بزرگ اسلامی» را که در دوران امامت فرزند گرامیش امام صادق ـ علیه السلام ـ به اوج عظمت رسید، پی ریزی کرد.(3)
امام باقر ـ علیه السلام ـ در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد همه ی بزرگان بنی هاشم بود و مقام بزرگ علمی و اخلاقی او مورد تصدیق دوست و دشمن بود. به قدری روایات و احادیث، در زمینه ی مسائل و احکام اسلامی، تفسیر، تاریخ اسلام و انواع علوم، از آن حضرت به یادگار مانده است که تا آن روز از هیچ یک از فرزندان امام حسن و امام حسین ـ علیهم السلام ـ به جا نمانده بود.(4)
همانگونه که جدش پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ فرموده بود، وی به راستی شکافنده ی علوم بود و دانش پیامبر ـ صلی الله علیه و آلهـ را به ارث برده بود. امام باقر ـ علیه السلام ـ در آن دوران پر از انحراف، یگانه پاسدار شریعت جدش پیامبر گرامی اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ بود و در برابر پرسش ها و شبهات مختلف و جریان های فکری مخالف می ایستاد و به نشر و ترویج معارف گرانبار اسلامی در زمینه های عقاید، تفسیر و احکام می پرداخت،(5)
رجال و شخصیت های بزرگ علمی آن روز و نیز عده ای از یاران پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ که هنوز در حال حیات بودند، از محضر آن حضرت استفاده می کردند.
«جابر بن یزید جعفی» و «کیسان سجستانی» از تابعین و فقهائی مانند: «ابن مبارک»، «زهری»، «اوزاعی»، «ابوحنفیه»، «مالک»، «شافعی» و «زیاد بن منذر نهدی» از آثار علمی او بهره مند شده، سخنان آن حضرت را، بی واسطه و گاه با چند واسطه، نقل نموده اند.
کتب و مولفات دانشمندان و مورخان اهل تسنن مانند طبری، بلاذری، سلامی، خطیب بغدادی، ابو نعیم اصفهانی، و کتبی مانند: موطأ مالک، سنن ابی داود، مسند ابی حنیفه، مسند مروزی، تفسیر نقاش، تفسیر زمخشری و ده ها نظیر این ها که از مهمترین کتب جهان تسنن است، پر از سخنان پرمغز پیشوای پنجم است و همه جا جمله ی «قال محمد بن علی» و یا «قال» محمد الباقر» به چشم می خورد.(6)
از امام باقر ـ علیه السلام ـ درزمینه های گوناگون احادیث بسیاری وارد شده است.
ایشان به همراه فرزند گرامیش امام صادق ـ علیه السلام ـ نهضت فکری را بنیان نهادند که آثار آن هنوز در محافل و مجامع علمی جهان، مشهود است. ده‌‌ها فقیه و دانشمند به دست این امام بزرگوار تربیت شدند. منقول است که جناب محمد بن مسلم سی هزار حدیث از حضرت باقر العلوم ـ علیه السلام ـ و شانزده هزار حدیث از حضرت صادق ـ علیه السلام ـ اخذ نموده است،(7) کتب شیعه در زمینه های مختلف سرشار از سخنان و احادیث حضرت باقر ـ علیه السلام ـ است و هر کس کوچکترین آشنایی با این کتابها داشته باشد، این معنی را تصدیق می کند.



پاورقی:

1. پیشوایی، مهدی ، سیره ی پیشوایان، چاپ دوم، ص 305 و 306.
2. فوزی، محمد، شیفتگان مکتب اهل بیت (یاران امام باقر ـ علیه السلام ـ ) ترجمه موسوی، سید مهدی علیزاده ،چاپ اول، ص 5 - 7.
3. سیره پیشوایان، ص 306.
4. شیخ مفید، الارشاد، قم، منشورات مکتبه بصیرتی، ص 261.
5. شیفتگان مکتب اهل بیت (یاران امام باقر ـ علیه السلام ـ )، ص 7.
6. ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، قم، موسسه ی انتشارات علامه، ج4، ص 195.
7. شیفتگان مکتب اهل بیت (یاران امام باقر ـ علیه السلام ـ ) ، ص 9.




معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر :

کتاب تشیع در مسیر تاریخ ،تالیف دکتر سیدحسین محمد جعفری

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۵/۰۶/۱۸
علی نظیف

امام باقر (ع)

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی