باتوجه به اینکه ازدواج امری واجب نیست ، پس چرا پیغمبر اکرم (ص) می فرماید :«هر کس ازدواج نکند از ما نیست» ؟

پرسش:

باتوجه به اینکه ازدواج امری واجب نیست ، پس چرا پیغمبر اکرم (ص) می فرماید :«هر کس ازدواج نکند از ما نیست» ؟

پاسخ:

ازدواج گرچه عملی نیکو و خداپسندانه است، امری واجب نیست بلکه مستحب و به عبارت دقیق تر مستحّب موکّد است. یعنی مستحبی که بسیار بر انجام آن تاکید شده است. و این گونه احادیث از پیامبر و خاندان پاکش ـ علیهم السلام ـ نیز در واقع بیانگر این تاکید می باشند.
اما حدیثی که از پیامبر نقل شده و مشهور هم هست، این چنین است: «النکاح سنّتی فمن رغب عن سنّتی فلیس منّی»⁽¹⁾ ازدواج سنّت من است پس هر که از سنّت من، روگرداند از من نیست. معنای درست حدیث این است که: «... هر که از سنّت من روی گرداند و آن را بد انگارد از من نیست.» و نه «هر که سنّت مرا انجام ندهد». پس ممکن است کسی سنّت پیامبر- سنّت، مستحبات و واجبات را در بر می گیرد، ولی در اینجا منظور مستحبات است. - را انجام ندهد، اما نه به خاطر اینکه آن سنّت را بد می دارد و از آن بیزار است بلکه به دلایل دیگری مثل عدم قدرت، جهل، تنبلی، سهل انگاری و غیره از انجام آن سنّت باز بماند.
نکتة‌ دیگر اینکه

ازدواج گرچه به حکم اولیه (یعنی به خودی خود) مستحب است، اما به حکم ثانویه (یعنی با به وجود آمدن شرایط خاص) می تواند برای افراد مختلف، احکام دیگری مثل وجوب و حرمت و کراهت داشته باشد. مثلا برای کسی که اگر ازدواج نکند، به گناه می افتد ازدواج واجب است. تأکیدی که در احادیث ما وجود دارد، قسمتی به خاطر همین نکته است، یعنی پیشگیری از گناه، آلوده نشدن فضای جامعه و تامین سلامت روانی افراد. چنانچه امام صادق ـ علیه السلام ـ از قول پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ فرموده اند: «من تزوج احرز نصف دینه»⁽²⁾ و البته سایر فواید ازدواج هم مد نظر آن بزرگواران بوده است.
نکتة‌ آخر اینکه

باید توجه داشت که برای انجام یک عمل پسندیده و خوب، لازم نیست که خدا آن را واجب نماید. یا برای ترک یک فعل ناپسند ضرورت ندارد که خداوند آن را حرام بنماید. باید گفت که واجب نمودن ازدواج به این معنی نیست که بگوئیم (چون ازدواج واجب نیست، پس ازدواج نکنیم). همانند ده ها کاری که هر روز انجام می دهیم، بدون اینکه کسی به ما بگوید ـ مثل خوردن، خوابیدن، استراحت، تفریح و... .ـ ازدواج می کنیم، بدون اینکه کسی ما را به انجام آن مکلف کرده باشد.

---

پاورقی:

1. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، موسسه الوفاء، 1403، ج100، ص220.
2. حر عاملی، محمد حسن، وسائل الشیعه، بیروت، موسسه آل البیت ـ علیهم السلام ـ ، 1412، ج20، ص17.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر :

1-ازدواج در اسلام ، علی مشکینی ، انتشارات الهادی

2-ازدواج در اسلام ، مصطفی کاشفی ، انتشارات طهوری

3-جوانان و ازدواج ، اصغر کیهان نیا ، انتشارات مادر

4-انتخاب همسر ، ابراهیم امینی ، انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی