بعضی میگویند تا حال داری عبادت کن و بعضی میگویند سختی عبادت را بچش بالاخره کدام درست است؟

 

پرسش:

از طرفی میگویند تا مقداری که حال داری به عبادت مشغول شوید تا به عبادت بیرغبت نشوی و از طرف دیگر گفته میشود سختی عبادت را به خود بچشان و بر خود هموار کن تا عادت کنی این دو چگونه قابل جمع است؟

پاسخ:

در رابطه با این پرسش باید بگوئیم، که ظاهراً این دو فراز با هم منافات دارند ، اما با تأمل در روایات قابل جمع هستند.

کیفیت جمع:طبق احادیث مختلف ما باید نسبت به واجبات خود جدیّت به خرج دهیم و به هیچ وجه در انجام آنها کوتاهی نکنیم. واجبات مشقت و سختی خاصی دارند که این امور تشریعی در کنار امور تکوینی دیگر مثل سختیهای زندگی و بلاها برای پرورش انسان قرار داده شده است⁽¹⁾. بنابراین در واجبات و فرائض نباید کوتاهی کنیم. البته میتوان با بینش افزایی(مانند مطالعه کتابهائی دینی اعم از اعتقادی و اخلاقی) و همنشینی با صالحان و مطالعه حالات عرفا و اذکار عمومی که مثلا در مفاتیح الجنان بیان شده، کاری کرد که مناجات و عبادات به طور کلی برای انسان شیرین گردد. از سویی نیز به ما توصیه شده که مستحبات (نوافل) را بر خود تحمیل نکنیم و به قدر نشاط خود آنها را انجام دهیم.البته لازم به ذکر است که نباید فریب شیطان را خورد، چون گاهی نیز شیطان با وسوسه خود و تشویق (بعداً بعداً گفتنهایش) مانع انجام مستحبات میشود. پس نباید مستحبات را بر خود تحمیل کنیم، اما میتوانیم با تدبیر زمینه نشاط روحی خود را فراهم کنیم که به مستحبات نیز برسیم، (مثل دوستی با افراد معنوی، به تدریج خواندن آنها-نوافل و ادعیه- و پرهیز از افراط...) حضرت علی(ع) میفرماید قلب گاهی در اقبال و نشاط به سر میبرد و گاهی در کسالت و سردی، و توصیه شده که ما در حالت نشاط قلب به سراغ نوافل و عبادات مستحبی برویم. و در حدیثی دیگر میخوانیم که اگر دیدید عبادتهای مستحبی شما (مثل روزه مستحبی) به عبادات واجب شما ضرر میزند، شما به واجبات اکتفاء کنید⁽²⁾. چون اگر واجبات از کارهای مستحبی ضربه بخورد هیچ ثواب و نزدیکی به خدا حاصل نمیشود.